انتخاب نژاد گوسفند

بر اساس برخی برآورد درسطح جهان بیش از 1000 نژاد گوسفند وجود دارد در حالیکه در هر کشوری فقط تعداد محدودی از این نژادها برای صنعت تجاری کشور حائز اهمیت هستند البته همه نژاد ها بایستی مد نظر و مورد توجه قرار گیرند چون آنها در تنوع ژنتیکی گونه حائز نقش مهمی می باشند در سایت های مختلف اینترنتی و کتاب های مربوطه می توان انواع نژادهای گوسفند را پیدا و مطالعه کرد.

  تصمیم گیری برای اینکه چه نژادی یا نژادهایی رو پرورش بدهیم بسیار مهم است که هر گله داری، باید در ابتدا این تصمیم رو بگیرد و اولین و مهمترین توجه و ملاحظه برای انتخاب نژاد باید انگیزه و هدف ما از پرورش گوسفند باشد آیا هدف تولید نخ از الیاف پشمی هست یا اینکه می خواهیم گوشت برای فروش تولید کنیم و یا منظور ما تولید شیر گوسفندی و فروش آن در بازار هست که نوع پاسخ ما به این سئوالات هست که ما را در انتخاب نژاد یا نژادهای پرورشی هدایت می کند و نژاد مناسب برای مزرعه و گله را می توانیم از این طریق انتخاب کنیم. در وهله دوم قیمت نژاد و در دسترس بودن آن تاثیر گذار می باشد همه نژادها در همه مناطق جغرافیایی قابل دسترس نیستند و واردات دام زنده، اسپرم و جنین از سایر کشورها نیز سهل و ارزان نمی باشد.

نفخ در گاو

نفخ حالتی است در نشخوارکنندگان که در اثر تجمع گاز در محوطه شکمی بویژه در شکمبه و نگاری حاصل می شود گاز تولیدی عمدتا شامل دی اکسید کربن و متان است در حالت نفخ دام بیمار قادر به دفع تولید بالای این گاز ها از شکمبه به خارج نیست روشهای مدیریتی ذیل باعث کاهش بروز نفخ در دام ها می شود.

راهکار هایی برای پیش گیری:

 انباشتگی شکمبه (سفت و سخت شدن شکمبه)

در اثر مصرف خوراک هایی که سرشار از مواد نشاسته ای و قندی است مانند انواع دانه غلات (ذرت و گندم ...) ، میوه جات ، ریشه گیاهان غده ای و غذاهای آماده و پرکالری بطور ناگهانی میزان انرژی افزایش می یابد و بر خلاف آن میزان  پروتئین و مواد خشبی و الیاف خوراک پائین است و در نتیجه منجر به انباشتگی شکمبه می شود در این حالت محتویات شکمبه بعلت تولید فراوان اسید لاکتیک توسط باکتریها حالت اسیدی با PH بین 4 الی 4.8 پیدا می کند و از طرفی مایعات بدنی حیوان به سمت شکمبه کشیده می شود و آب بدن حیوان کم می شود و اسیدوز عمومی در بدن ایجاد می شود .

سیستم اصلاح نژاد گوسفند

برای پرورش دهندگان نژاد های خالص و یا پرورش دهندگان تجاری (پروارکنندگان) انتخاب نژاد یا نژادهای مناسب مهمترین گام در رسیدن به اهداف تولیدی پرورشی و یا اهداف انتخابی می باشد.یک پرورشگر گوسفند باید نژادی را انتخاب کند که بیشترین سطح عملکرد را برای صفات مهم در عملیاتش داشته باشد با این کار تولید کننده بر روی چندین سال عملیات انتخاب خود که در سالهای گذشته بر روی صفات خاصی از نژاد خاص خود انجام داده است سرمایه گذاری می کند برای مثال یک اصلاحگر که می خواهد قوچ های اصلاح شده ای را برای تامین نرمولد برای تولید کنندگان تجاری  بره پرواری تامین و عرضه کند نباید از نژاد فین شیپ که از نظر صفات سرعت رشد مزیتی ندارد استفاده کند از این رو در این جدول ذیل توصیه هایی برای نژادها بمنظور تامین احتیاجات بازارهای مختلف برای اصلاح گران نژادهای خالص ارائه شده است.

 تولید کنندگان تجاری علاقه مند به فروش کالاهای (گوشت، پشم و شیر) تولیدی خود هستند  و علاقه ای به عرضه و فروش ارزشها و مزیتهای ژنتیکی دام پرورشی و اصلاحی خود ندارند. آنها نیازمند استفاده از هتروزیس و نقاط مثبت نژادهای مختلف در سیستم های آمیخته گری هستند مثلا گله ای به منظور بره زایی بهاره که درآمد اصلی آن تولید بره هایی با وزن پرواری بالا می باشد باید از میش های آمیخته از نژادهای در ردیف 3 جدول ذیل استفاده کند (مثلا آمیخته فین شیپ در رامبویله) که با قوچ های خالص و آمیخته ردیف اول  جفتگیری داده شوند (مثل سافولک، همشایر و یا آمیخته سافولک در همشایر). پرورش دهنده تجاری معمولا قوچ ها ی مورد نیازش را خریده و میشهای آمیخته مورد نیاز خود را یا می خرد و یا پرورش می دهد تنها تحت شرایط خاصی یک تولید کننده تجاری نباید از سیستم آمیخته گری استفاده کند و از نژاد یا نژادهای خالص استفاده کند مثلا در شرایط سخت آب و هوایی و محیطی فقط یک نژاد خاص که سازگاری زیادی با این آب و هوا داراد می تواند پرورش داده شود مثلا نژاد رامبویله سازگاری خوبی جهت پرورش در شرایط مرتعی و کوهستانی دارد برخی نژادها از نظر تولید یک محصول خاص از مزیت خاصی برخوردار هستند که سیستم آمیخته گری ممکن است منجر به کاهش تولید و یا افت کیفیت محصول شود مثل نژاد خالص ایست فریزین برای تولید شیر.  

خلوص نژاد گوسفند

 وجود تنوع و کثرت نژادها عمدتا مرهون نبود جابجایی (و عدم اختلاط بین نژادها و توده های ژنتیکی) در اجداد امریکائی ها می باشد بطوریکه هر کدام از انجمن ها نژادی اجداد امریکائی ها  بصورت مجزا کار می کردند گله داران قدیمی متناسب با محیط پرورشی شان از بین گوسفندان موجود ، گوسفندانی که واجد شرایط و تامین کننده انتظارات آنها بود را انتخاب می کردند در اثر تفاوت بین دامهای بومی، تفاوت در اقلیم و آب و هوا،خاک و عوارض طبیعی زمین واهداف مختلف دامداران بویژه انجمن ها نژادهای متعددی به وجود آمده و تکامل یافتند این موضوع در کشور انگلستان بخوبی خود را نشان داده بطوریکه نژادهای دورست،همشایر، سافولک ،شراپ شایر و کلان فورست هریک در مناطق کوچک مجزا یی مربوط به خود شان بوجود آمده اند.

در سطح جهانی به حفظ و حراست نژادهای مختلف گوسفند اهمیت زیادی داده شده است در حالیکه ملاحظات اقتصادی فعلی شاید برخی از این نژاد ها را برای تولید تجاری گوشت،شیر،پشم و غیره دیکته کند اما بایستی همه نژادها حفظ شوند. زیرا در سایر نژادهای جزئی تر و به ظاهر کم اهمیت تر نیز ممکن است ژن هایی کشف شود که در آینده بسیار ارزشمند باشند مثل ژن های مقاومت به بیماری ها و ژنهایی برای برخی از تولیدات دامی که امروزه پیش بینی نمی شود.همه نژادها حائز اهمیت هستند ولی در هر زمانی برخی نژادها نسبت به زمان دیگر از اهمیت بیشتری برخوردار می شوند چون این نژادها بهتر می توانند تقاضای فعلی صنعت گوسفندداری را و مشتریان محصولات دامی را تامین کنند. 

 سیستم های پرورشی و تفاوت بین نژادی در گوسفنداریهای امریکا

اکثر نژادهای پرورش یافته در امریکا حاصل چندین دهه تا چند قرن انتخاب طبیعی و انتخاب توسط انسان (انتخاب مصنوعی) می باشد و برخی از نژادهای فعلی از آمیخته گری بین نژادی و بدنبال آن انتخاب بر اساس اصول اصلاح نژاد و ژنتیک می باشد. در حال حاضر در کشور امریکا بیش از 50 نژاد گوسفند وجود دارد که برخی در اثر واردات از سایر کشورها در سال های اخیر بوجود آمده است (مثل نژادهای لاکون (Lacaune) شارولز (Charollais) و ایل دفرانس (Il de France))

10 نژاد غالب ثبت شده در انجمن های نژادی در جدول شماره 1 به همراه تغییرات جمعیتی در فواصل 20 ساله از 1965 تا 1985 و از 1985 تا 2005 آورده شده است. جدول شماره یک فقط نشانگر تعداد ثبت های نژادهای خالص می باشد این آمار و ارقام در برخی موارد نمی تواند معرف تعداد نسبی حیوانات یک نژاد خاص در جمعیت گوسفندان امریکا باشد مثلا تعداد گوسفندان بیشتری از نژاد رامبویله  نسبت به نژادهای دیگر وجود دارند که بصورت داشتی نگهداری می شوند اما اکثر این حیوانات بصورت نژاد خالص ثبت نشده اند و یا حیواناتی هستند که دارای درصد بالایی ازخون  نژاد رامبویله هستند و در سیستم های پرورشی مرتعی نگهداری می شوند و همینطور از نژاد کلمبیا نیز درصد بالایی از حیوانات ثبت نشده  در گله های مرتعی وجود دارند. اما تغییرات در طول زمان از لحاظ تعداد دام های بثبت رسیده در هر نژاد می تواند معرف تغییرات میزان محبوبیت آن نژاد باشدکل جمعیت گوسفندان ثبت شده نژاد خالص در طول 40 سال 29.8 درصد (34537 راس) کاهش نشان داده اما درطول این دوره روند کاهش بصورت ثابت نبوده و در 1985 در تعداد ثبتی ها افزایش چشمگیری مشاهده می شود.

  نژادهای گوسفند و بز استان های کشور (2)

 تقسیم بندی بر حسب استراتژی گله داری

با توجه به توسعه شدید پرورش گاو و برتری گاو و گاومیش از نظر مقدار تولید شیر نسبت به گوسفند و کاهش فشار شدید تعلیف از مراتع، تکیه بر تولید شیر بصورت صنعت غالب تولیدی و مطلوب نظر در گوسفند بدلایل علمی و اقتصادی در شرایط فعلی بصلاح نمی باشد و مناسب است که نیاز شیر جمعیت انسانی از پرورش گاو و گاو میش استحصال شود از طرفی مطابق مناسبات اجتماعی و اقتصادی ایران از مهمترین کشورهای پیشرو در صنعت قالیبافی می باشد ادامه صنعت قالیبافی و شکوفایی هرچه بیشتر آن بمنظور ایجاد اشتغال و کسب ارز از ضروریات ملی خواهد بود. بنابر این صفات اقتصادی  غالب و مطلوب در گوسفند صفات گوشتی و پشمی بودن آنها خواهد بود و شیر فقط بمنظور تغذیه بره ها (کمک به کاهش فشار چرای مرتعی) و مصارف فردی خانواده گله دار و چوپان می باشد.

 نژادهای گوسفند و بز استان های کشور (1)

تقسیم بندی گوسفند و بز از نظر تولید

مقدمه:

گله داری در ایران توسط عشایر ایجاد شده و بعدها بتدریج در میان روستائیان پرورش گوسفند و بز مرسوم گشته است. چون در طول تاریخ بیشتر پرورش دهندگان، نیازهای غذائی و پوشاکی و سکونتی خود را از تولیدات گوسفند و بز تامین نموده و انتظار عاطفی و اقتصادی آنان از گله داری رفع کلیه نیازهای معیشتی مطابق با زندگی شبانی و روستایی خودشان بود لذا در ایران در طول تاریخ، انواع گوسفند و بز بصورت چند منظوره بهره برداری می شده اند (این نوع دیدگاه متاسفانه باعث شده تا نژادهای گوسفند ایرانی در جهت رشد صفات خاصی پیش روی ژنتیکی چندانی نداشته باشند بر خلاف یکسری نژادهای خارجی که بصورت های نژاد کاملا گوشتی، یا پشمی، یا شیری و یا چند قلوزا در طول تاریخ درآمده اند) . این سیاست بهره برداری ایجاب مینموده است که از گوسفند و بز، شیر و فرآورده های لبنی، گوشت، پشم، کرک و مو انتظار داشته و نهایتا علیرغم تفاوت های ژنتیکی بین گوسفندان ایرانی انتظار تولیدات در کلیه جوامع تولید کننده یکسان باشد. بدین ترتیب گوسفندان ایران در طول تاریخ بصورت یک منظوره

  (قسمت دوم) مسمومیت نیتراتی در نشخوارکنندگان

1- سیلوکردن علوفه باعث کاهش آثار مسمومیت نیتراتی خواهد شد بطوریکه سیلوکردن باعث کاهش 30 تا 70 درصدی و گاهی 100 درصدی مقدار نیترات علوفه سیلاژی می گردد و در واقع طی فرایند سیلو سازی شرایط تخمیر غیر هوازی برای تبدیل نیترات گیاهان به پروتئین میکروبی فراهم می شود. تعلیف تا کامل شدن فرایند تخمیر بایستی به تاخیر انداخته شود که معمولا 4 هفته طول می کشد. بهتر است برای کاهش بیشتر مقدار نیترات سیلاژ به ازاء هر تن سیلاژ 10 کیلوگرم پودر سنگ آهک افزوده شود و افزودن بیشتر از این مقدار باعث اثر منفی بر روی کیفیت سیلاژ خواهد شد همچنین سطح نیترات سیلاژ را می توان با بریدن دو سوم قسمت بالایی علوفه جهت سیلاژ و باقی گذاشتن یک سوم تحتانی علوفه در مزرعه کاهش داد. قسمت باقیمانده در سر مزرعه منبع مناسبی برای تامین منشاء نیتروژن برای زراعت سال بعد می باشد. درصد رطوبت مطلوب برای سیلوکردن 60 الی 68 درصد می باشد.

مسمومیت نیتراتی

 مقدمه:

منابع ورود نیترات (NO₃) به بدن از طریقمصرف آب، غذا و ترکیبات شیمیایی (دارو ها) بوده که معمولا با توجه به اثراتی که هر ماده در بدن و محیط بر جای می گذارد حد مجازی برای آن تعریف می شود. در مورد نیترات حداقل مقدار مجاز نیترات در آب برای دام و حیوان  45ppm تعیین شده است(جدول شماره 5) و برای علوفه مقدار 1500 ppm  نیترات حداقل مجاز شناخته شده است(جدول شماره 4). از سال 1895 میلادی اولین مسمومیت نیتراتی در دام  گزارش شد و در خشکسالی دهه 1930 برای اولین بار این مسمومیت تحت عنوان مسمومیت علف یولاف (oat hay poisoning) معرفی شد چون تلفات ناشی از این نوع گیاه  نسبت به سایر علوفات غله ای (گرامینوزها) بیشتر دیده و گزارش شده بود.

حساسیت گونه های تک معده ای نسبت به غیر تک معده ای ها در مقابل اثرات نیترات آب و غذا بیشتر است و در هر گونه حیوان نیز با افزایش سن از حساسیت موجود کاسته می شود در بین حیوانات مزرعه گاوها بسیار حساس تر از گوسفند و بز و اسب می باشند و به هر حال مقدار تاثیر گذاری نیترات مرتبط با مقدار نیترات در آب ، وضعیت سلامت بدن دام و مقدار نیترات خوراک ومدت اثر نیترات بر سیستم بدنی می باشد.در شرایطی که مقدار نیترات دریافتی بدن بالا باشد مسمومیت نیتراتی (بصورت حاد یا مزمن) رخ خواهد داد.